گام در موسیقی چیست؟

گام ها در موسیقی
گام : به مجموعه چند نت پی در پی که با فاصله های معین و حساب شده به دنبال هم نواخته می شوند و آخرین نت آن ، هنگام بالایی نت اول باشد یک گام موسیقی می گویند .

بقیه در ادامه مطلب

درجه گام : اصوات معین و پی در پی را درجه گام می نامند .
ریشه گام : ریشه گام مهمترین نت یک گام هست و نتی است که گام بعد از اون نام گذاری میشه مثلا اگر گام A major رو در نظر بگیرید ریشه گام A خواهد بود .
نکته : همیشه در اجرای یک گام شروع آن الزاما با نت ریشه نیست بلکه ممکنه چند نت در قبل از آن از همان گام نواخته بشه .
انواع گام : 1) گامهای دیاتونیک 2) گامهای کروماتیک
گام کروماتیک : گامی است که فاصله میان تمام درجه های آن یک نیم پرده است
گام دیاتونیک : گامی است که فاصله های میان درجات آن مانند کروماتیک یکدست و برابر نیستند مانند گامهای ماژور و مینور


گام ماژور ( Major Scale )

این گام یکی از مهمترین گامهای دیاتونیک است و با احتساب نت همنام آخر ، هشت نت دارد و فاصله های میان درجات متوالی متشکل از پنج پرده و دو نیم پرده است .
برای متوجه شدن این موضوع به الگوی زیر دقت کنید :
VIII نیم پرده VII پرده VI پرده V پرده IV نیم پرده III پرده II پرده I
حالا بعنوان مثال به گامهای لا ماژور و دو ماژور دقت کنید :
A Major : A - - B - - C# - D - - E - - F# - - G# - A
C Major : C - - D - - E - F - - G - - A - - B - C

همونطور که میبینید گام دو ماژور، گام دیاتونیکی هستش که در اون از نت های دیز یا بمل خبری نیست .
تب ها گیتار این دو گام رو براتون می زارم تا جای نت ها رو ببینید . این گامها به دوشکل افقی و عمودی نوشته شده اند .


گام مینور ( Minor Scale )

یک گام مهم دیاتونیک دیگر گام مینور است . گام مینور در کنار گام ماژور به Ying Yang موسیقی ملقب شدن . گام مینور هم با احتساب نت آخر همنام هشت نت دارد که فاصله میان درجات آن از 2 نیم پرده و 5 پرده تشکیل شده است . الگوی زیر نشاندهنده یک گام مینور خواهد بود :
VIII پرده VII پرده VI نیم پرده V پرده IV پرده III نیم پرده II پرده I
حالا برای درک بهتر به گام لا مینور و دو مینور دقت کنید :
Aminor : A -- B - C -- D -- E - F -- G -- A
Cminor : C -- D - D# -- F -- G - G# -- A#
همانطور که مشاهده می کنید گام لا مینور هم گام دیگر دیاتونیک هست که در آن از نت های بمل و دیز خبری نیست .
گام مینور به سه گونه وجود دارد : 1) طبیعی 2 ) هارمونیک 3 ) ملودیک
که جای بحث فراوانی دارد.

گام مینور پنتاتونیک ( Pentatonic Minor Scale )


قبل از شروع به بررسی این گام بهتر است که شناخت اندکی نسبت به گامهای پنتاتونیک پیدا کنیم . گامهای پنتاتونیک که پایه ریزی شده از گامهای ماژور و مینور هستند به استثنا دو نت که از این گامها کنار گذاشته شده اند که این امراین گامها را از حالت دیاتونیک ( هفت نت ) به پنتاتونیک ( 5 نت ) تبدیل کرده است و شاید هم همین موضوع باعث شده که این گامها طرفداران ویژه ای را در میان گیتاریست ها داشته باشند .
این گام ها به شدت از طرف گیتاریست های سبک راک طرفداری می شود بخصوص اریک جانسون از آن دست نوازندگان مطرح هست که در بیشتر آثارش می توان رد این گام ها را پیدا کرد . البته این گام ها طرفداران مخصوص به خود را در نزد نوازندگان بلوز را هم داراست .

همانطور که از اسم گام هم پیداست ساختار این گام از 5 نت تشکیل شده و فاصله میان درجات پی در پی ان تشکیل شده از دو پرده و دو یک و نیم پرده است . برای متوجه شدن این مطلب ساختار زیر را ببینید :

V یک و نیم پرده IV پرده III پرده II یک و نیم پرده I

به مثال های زیر توجه کنید :

A minor pentatonic : A --- C -- D -- E --- G

C minor pentatonic : C --- D# -- F -- G --- A#

E minor pentatonic : E --- G -- A -- B --- D

گام ماژور پنتاتونیک ( Major Pentatonic Scale )

در ادامه معرفی گام های موسیقی می رسیم به گام ماژور پنتا تونیک که یک گام دیگر پنتا تونیک هست .پایه این گام از گام ماژورگرفته شده است و فاصله میان درجات آن تشکیل شده از سه پرده و یک ، یک و نیم پرده . برای درک این موضوع الگوی زیر رو ببینید :

V پرده IV یک و نیم پرده III پرده II پرده I

به مثال زیر که گام لا ماژور پنتاتونیک را نمایش می دهد دقت کنید :

A -- B -- C# --- E -- F#

و همینطور :

C major pentatonic : C -- D -- E --- G -- A

گام مینور هارمونیک ( Harmonic minor Scale )

گام زیبایی که در آثار کلاسیک و راک بوفور به چشم می خورد . در آثار ویوالدی ، باخ و پاگانینی و همینطور در کارهای ریچی بلک مور و اینگوی مالمستین بوضوح می توانید رد پای این گام را ببینید که چه زیبا خودنمایی می کند . این رو هم اضافه بکنم که این گام را با نام هارمونیک شرقی هم می شناسند و این بخاطر تم شرقی این گام است .

این گام هم یک گام دیاتونیک است و فاصله میان درجات آن تشکیل شده از سه پرده ، دو نیم پرده و یک ، یک و نیم پرده . به الگوی زیر توجه کنید :

VII یک و نیم پرده VI نیم پرده V پرده IV پرده III نیم پرده II پرده I

اکنون مثال زیر را ببینید :

Aminor Harmonic : A -- B - C -- D -- E - F ---# G

اگر الگوی این گام را با گام مینور مقایسه کنید متوجه شباهت این دو خواهید شد . دلیل این امر این است که گام هارمونیک مینور پایه ریزی شده از روی گام مینور است یا به اصطلاح هارمونیک گام مینور است ( گام هارمونیک مینور ) . فرق بین این دو در G# است که همین نت باعث هارمونیک شدن این گام می باشد .


گام ماژور بلوز ( Blues Major Scale )

گام زیبای بلوز ماژور که در در موسیقی بلوز ، جز و راک شنیده میشود دارای 6 نت می باشد . فاصله میان در جات آن را با استفاده از الگوی زیر بشناسید :


VI پرده V نیم پرده IV نیم پرده III پرده II یک و نیم پرده I

برای مثال دو گام لا و می ماژور بلوز رو ببینید :

Amajor blues : A --- C -- D - D# - E -- #F

Emajor blues : E --- G -- A - A# - B -- #C


گام عربی ( Arabic Scale )

این گام همانطور که از اسمش پیداست گامی عربی است و در دسته بندی گام های شرقی به حساب می آید . گام زیبایی است که اسرار و رموز صحرا و بیابان های عربی را در خود نهفته دارد . امروزه این گام بسیار مورد استقبال هنرمندان قرار گرفته بطوریکه حتی نوازندگان غربی هم بعضا این گام را در کارهای خود بکار می برند ، جو ساتریانی در آهنگ Oriental melody این گام را استفاده کرده است .
حال به بررسی ساختار این گام 7 نتی می پردازیم :

VII پرده VI پرده V نیم پرده IV نیم پرده III پرده II پرده I

برای مثال گام لا عربی را در نظر می گیریم :

A Arabic scale : A -- B -- C# - D - D# -- F -- G